Rebelleren in de luiers

Hoe toilethumor een kinderfilm gelaagder maakt

Essay · 3 min lezen

Je moet kinderen niet onderschatten, dat is belangrijk als je voor een jonge doelgroep schrijft. Kinderen zijn slimmer en leergieriger dan mensen soms denken. Toch lijkt die vuistregel niet te gelden voor de humor in kinderfilms.

Met lede ogen kijk ik toe hoe magen rommelen, omstanders flauwvallen en het bubbelbad platslaat. Het is alsof die grote groene wolken ongevraagd mijn huis binnendrijven. Waarom is toilethumor toch zo’n integraal onderdeel van kinderfilms?

Een frisse wind

We beginnen het antwoord bij een andere groene verschrikking: Shrek.

Met Shrek stak DreamWorks een middelvinger op naar de vrome prinsen en prinsessen van Disney. De anti-Disney film was retepopulair en bracht in 2001 ruim $ 492 miljoen in het laatje. Sindsdien zijn zogeheten fart jokes niet meer weg te denken uit familiefilms. En dat is prima, mijn vete is niet met toilethumor an sich. Humor is subjectief en niet iedereen hoeft om dezelfde grappen te grinniken, sowieso ben ik de doelgroep van kinderfilms al lang ontgroeid. Mijn probleem ligt bij de gemakzucht.

Boegbeeld Shrek is onaangepast omdat hij geïsoleerd in een moeras woont. Stinky Pete leeft van bonen en Pepe Le Pew is een stinkdier, natuurlijk laten zij scheetjes. Zelfs de fart bomb van kleine Gru kan ik vergeven. Zeg nu zelf, waar zou jij als kind een stinkbom van maken?

Maar hoe zit dat met Pumbaa of Knor, zijn zij meer dan hun darmproblemen? En waarom laten Marmaduke, Metro Man, Sonic, die glittertrol, een piranha of bizon en al die anderen er eentje vliegen? En breek me de bek niet open over dat leger gele zetpillen!

Als daad van verzet

Wie je ook bent en wat je ook doet, volgens animatiestudio’s komt er puur komedies goud uit je achterste. Ze zitten er niet helemaal naast. In een interview met Wired legt speelgoedexpert Chris Byrne uit dat toilethumor ‘peak comedy’ is voor driejarigen. Dat zit zo: tussen je eerste en derde levensjaar word je zindelijk. Psychoanalyticus Freud beschreef dit als de anale fase. Hierdoor is een kind extra gefocust op alles wat het lichaam in- en uitgaat. Terwijl de peuter dit bewustzijn ontwikkelt, wordt het daarvoor beloond of bestraft. Je leert dat boertjes en windjes vies zijn, dat je niet overal bloot mag rondlopen en als je ‘moet’, dan doe je dat achter een gesloten deur. Eigenlijk leer je dat deze dingen taboe zijn.

Kouwe kak

Het is goed om met taboes te lachen, dat haalt de spanning eraf en lucht op. Toilethumor is slapstick-komedie. Het is de jump scare in een thriller en de seksgrap op comedy night. Het is de go-to komische noot. Dat is niet iets van de laatste eeuw, zeker niet. In de middeleeuwen smulden mensen al van smerig. Verhalen, versjes en liedjes waarin nonnen verwoestende scheten lieten, geliefden onder elkaars raam poepten en adem naar aars rook, waren het hoogtepunt van hilariteit. Het dagelijks leven was zwaar en je had er zelf weinig over te zeggen. Een echte rebel verzette zich tegen de kouwe kak met een lekker vunzig mopje. Bovendien was het humor die iedereen begreep, omdat iedereen poept en piest.

Dit komediegenre wordt strontfolklore genoemd!

Tabee cliché

Gelukkig is er sinds de middeleeuwen veel veranderd. Ook ons idee van humor en vermaak: we gooien elkaar niet meer joelend voor de leeuwen, op de brandstapel of in zee.

Onveranderd blijkt onze behoefte om te rebelleren. Toilethumor is en was een daad van verzet, waar we al eeuwen om kunnen lachen. Momenteel kan die ooit zo frisse wind wel weer een opfrisbeurt gebruiken. Telkens dezelfde beeldtaal, dat gaat vervelen: een menigte wordt bedwelmd met gifgroene wolken, zenuwscheetjes ontglippen in gesloten ruimtes en koolzuurhoudende dranken zijn het tovermiddel voor oprispingen.

Voor kinderogen is alles nieuw, maar films worden geschreven door volwassenen. Volwassenen die bij ’s werelds grootste animatiestudio’s werken en over genoeg creativiteit beschikken om te blijven schoppen. Dus, beste schrijvers, blijf rebelleren! Voor kinderen, tegen taboes en nu ook weer tegen clichés. Neem bij twijfel een voorbeeld aan Shrek. Een goede fart joke is zoals een ui: 'Onions have layers.'